Một cơ chế luật pháp cho Viện Bảo Tàng khác với cơ chế luật pháp dưới luật Hội Đoàn

Kính thưa quý đồng hương,

Trong bài viết này, dưới vai trò cựu chủ tịch Cộng Đồng Người Việt (CĐNVTD) Victoria, Phượng Vỹ xin trình bày những tài liệu từ cố vấn pháp luật giúp Ban Chấp Hành (BCH) CNĐVTD Vic trong nhiệm kỳ 2016-2019 do PV lãnh đạo và điều hành.

Vào đầu tháng Giêng năm 2019, tập đoàn cố vấn luật pháp Price-Waterhouse-Coopers (PwC) đã trình bày cho BCH cùng một số thành viên trong Uỷ ban Trung Tâm Sinh Hoạt & Viện Bảo Tàng (VBT) cho biết những phương cách có thể sử dụng để thành lập VBT. Một trong những điều cần thiết là cơ chế của VBT này cần có được phép miễn thuế, có thể nhận tài trợ cho VBT trên toàn quốc hay tổ chức những buổi gây quỹ được miễn thuế trên toàn quốc. PwC cho biết sở thuế sẽ không chấp nhận cho phép miễn thuế cho một viện bảo tàng cho đến khi viện bảo tàng đó bắt đầu hoạt động. PwC đưa ra 4 cơ chế khả thi có thể được chọn lựa cũng như ưu và khuyết điểm của từng cơ chế.

Họ đề nghị cơ chế phù hợp nhất, là thành lập một cơ quan công cộng đặc biệt (Public Ancillary Fund) rồi dùng cơ chế này xin phép miễn thuế cho tất cả những tài trợ giành riêng cho một mục đích duy nhất là xây VBT. Song song với việc này, thành lập một cơ chế luật pháp có mục đích đặc biệt (Special Purpose Vehicle) qua hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn có bảo chứng chịu trách nhiệm xây và điều hành VBT. Một thời gian ngắn trước khi việc xây cất VBT hoàn tất, công ty trách nhiệm hữu hạn có bảo chứng này tiến hành việc xin phép miễn thuế và những giấy khấu trừ thuế khác (tax concessions). Một khi công ty hữu hạn có bảo chứng được cấp phép miễn thuế, thì cơ quan công cộng đặc biệt Public Ancillary Fund sẽ giải thể và những ngân khoản còn lại được chuyển sang cho VBT.

Liên quan đến quyết định chọn cơ chế luật pháp cho VBT, BCH cũng cân nhắc mốt số vấn đề liên quan đến cơ chế CĐNVTD Victoria và cuối cùng quyết định chấp nhận cố vấn của cơ quan PwC. (Xin xem phụ lục 1).

Xin nhắc là tất cả những cố vấn luật pháp này và bản vẽ sơ khởi đã được trình bày đến Hội Đồng Cố Vấn & Giám Sát BCH CĐNVTD Victoria, các vị lãnh đạo tôn giáo Phật Giáo, Công Giáo, Phật Giáo Hoà Hảo và một số vị thương gia và một số thành viên uỷ ban Trung Tâm Sinh Hoạt & VBT của BCH vào ngày 26/2/2019 tại văn phòng CĐ ở Footscray trước khi trình bày đến đồng hương trong phiên họp khoáng đại tháng 3 năm 2019.

Cơ chế luật pháp VBT nằm dưới sự kiểm soát của đạo luật Tập Đoàn (Corporations Act), và cơ chế luật pháp của CĐNVTD Victoria dưới đạo luật Hội Đoàn (Associations Act). Nhìn chung những điều kiện đặt ra cho việc điều hành, quản lý, khả năng chuyên môn của Ban Điều Hành và Ban Quản Trị cũng như những điều kiện liên quan đến minh bạch báo cáo tài chánh, kiểm kê (audit), v.v của luật Tập Đoàn khắt khe hơn so với luật Hội Đoàn. Đây là điều quan trọng cho việc điều hành lâu dài của một cơ quan mang tính cách chuyên môn đặc biệt liên quan đến việc tuân thủ những điều kiện chuyên môn liên quan đến việc triển lãm có tầm vóc.

CĐNVTD Victoria và VBT là hai cơ chế riêng nhưng cùng tương trợ lẫn nhau. Hai cơ chế có cùng chung một mục đích, quan điểm, lập trường về cờ Vàng là biểu tượng cho sự hy sinh và chính nghĩa, cùng chung kinh nghiệm tang thương vượt biên vượt biển tìm tự do, những thành quả đạt được, những đóng góp cho đất nước Úc, và nhất là cùng chung về mục đích phát huy, bảo tồn, quảng bá và Tri Ân.

Hành trình tìm tự do cũng như tiến trình hội nhập và đóng góp, cộng thêm cách bày tỏ lòng tri ân của chúng ta đến 521 vị lính quân đội Hoàng Gia Úc đã hy sinh tại Miền Nam Việt Nam, là một điểm son được thể hiện qua sự hỗ trợ hơn 14 triệu đô la của người dân đóng thuế cho dự án VBT. Hơn nữa, chỉ có cộng đồng người Việt được nước Úc nhận vào qua hình thức nhân đạo tỵ nạn với con số hơn 50,000 người trong thời gian ngắn. Việc lưu lại những sự việc này là điều cần thiết và quan trọng.

Như bao nhiêu dự án hạ tầng cơ sở quan trọng khác, việc VBT có một bản tường trình nguồn thu nhập và chi phí tài chánh (business case) là chuyện bắt buộc. Bản tường trình này hoàn tất năm 2019, cho biết một số việc, và một việc quan trọng là những phương cách tạo nên những nguồn tài chánh sau khi VBT được xây cất. Những nguồn tài chánh quan trọng như tiền vào cửa, mướn hội trường, những dự án giáo dục của các cấp chính phủ tiểu bang và liên bang, những chuyến du lịch được quảng bá qua chính sách du lịch tiểu bang hay HĐTP, đóng góp đồng hương, những chương trình gây quỹ tri ân trên bức tường Tri Ân của VBT, quyền đặt tên (naming rights), v.v., là những nguồn tài chánh khả thi.

Vì VBT là một biểu tượng văn hoá kiến trúc có cả hai điểm quan trọng, hướng ngoại (phát huy và giáo dục) cũng như hướng nội (những câu chuyện tìm tự do hay tri ân và những đóng góp vào xã hội đa văn hoá), nên những nhân tố đóng góp bao gồm những thế hệ mai sau (khi rất nhiều chúng ta không còn nữa) và các cộng đồng chính mạch. Việc này chúng ta đã thấy phần nào khi thế hệ thứ hai cô Hà-Diệu cho biết chỉ riêng ban Quảng cáo (Marketing) của cô ở Victoria, trong mấy tháng qua đã có 7 bạn trẻ là con của người Việt tỵ nạn hoặc sang Úc năm 3-4 tuổi, tham gia và hiện đang thực hiện mở rộng những chương trình quảng bá VBT. Những chương trình quảng bá do cô đảm trách nhằm giúp tạo nên những nguồn tài trợ từ những nhà tài trợ tiềm năng (potential donors) khác ngoài những người quan tâm và đóng góp cho những sinh hoạt CĐNVTD trong những năm qua.

Khi nói đến những chi phí hoạt động, bản Bản tường trình cũng cho biết cần bao nhiêu nhân viên để hoạt động cũng như ước lượng chi phí bảo trì. Vì Bản tường trình đã được thực hiện gần 4 năm trước với những phỏng đoán (assumptions) dựa theo tình hình lúc đó, Ban Quản Trị VTB sẽ xem lại và cập nhật cho phù hợp với hoàn cảnh hiện thời thể theo những phương pháp quản trị được đặt ra trong những chương trình huấn luyện (training programs) ở các nơi như cơ quan huấn luyện giám đốc Australian Institute of Company Directors.

Về chi phí hoạt động, nếu cần thiết những nhân viên chuyên môn có thể làm trả lương ít (low prono) hay thiện nguyện (ví dụ như các bạn trẻ đang phụ giúp VBT lúc này đóng góp khả năng chuyên môn mà không đòi lệ phí). Những sự việc này đã xảy ra với VBT người Hồi Giáo, họ đã có CEO và quản lý điều hành làm thiện nguyện toàn thời trong mấy năm để giúp VBT vượt qua một giai đoạn khó khăn.

Về chi phí bảo trì, VBT cần phải có khả năng điều hành chuyên môn, có tầm nhìn xa cũng như khả năng vận động cho những kinh phí chính phủ các cấp tiểu bang, liên bang thường hay có cho những hạ tầng cơ sở mang tính cách cộng đồng (ví dụ như funding hạ tầng cơ sở đa văn hoá mà BCH CDNVTD Vic đã nhận được để tân trang Đền Thờ Quốc Tổ (ĐTQT), trong nhiệm kỳ 2016-19). Hội Đồng Thành Phố (HĐTP) cũng có thể hỗ trợ cho những chi phí hàng năm như thuế council rates, thuế đất (land tax của chính phủ tiểu bang), nước, điện, ga hay hỗ trợ những đóng góp tài chánh hoặc khả năng chuyên môn cho VBT khi VBT là một trung tâm hỗ trợ những sinh hoạt đa văn hoá, thu hút khách du lịch hay đóng góp vào uy tín của HĐTP.

Thưa quý đồng hương, những chuẩn bị hay những quyết định năm 2019 của BCH CĐNVTD Victoria dưới sự lãnh đạo và đIều hành của PV tính đến nay đã 3 năm, và rất dài khi tính luôn những quyết định liên quan đến việc có một viện bảo tàng của các nhiệm kỳ khác dưới sự lãnh đạo của ông Nguyễn Thế Phong hay ông Nguyễn Văn Bon. Thêm một việc ngoài dự tính là đại dịch Covid-19. Nên việc những vị lãnh đạo điều hành ngồi lại xem xét và chỉnh sửa những điều chưa hoàn tất và thiếu chặt chẽ, để cơ cấu VBT được tốt hơn, phù hợp hơn và có thể hiện hữu vĩnh viễn nơi đây, là niềm tự hào và hãnh diện cho tất cả người Việt chúng ta, là việc cần thiết. Tại phiên họp của VBT ngày 21/8/2022 vừa qua, vị đại diện Ban Quản Trị cho biết sẽ có một tiến trình xem lại nội quy VBT để làm cách nào giúp VBT hiện hữu lâu dài cũng như phản ảnh tốt hơn ước nguyện của khối người Việt tỵ nạn chúng ta.

Nhìn rộng hơn, viện bảo tàng người Do Thái (Jewish Museum of Australia) được thành lập năm 1977, viện bảo tàng người Trung Hoa gốc Úc được thành lập 1988 (Museum of Chinese Australian History), và viện bảo tàng người Trung Hoa thời tìm vàng (Bendigo’s Chinese History Museum) được thành lập năm 1991. Những viện bảo tàng hay những cộng đồng này trong những thập niên qua đều có những thăng trầm to nhỏ nhưng những VBT của họ đều vẫn có thể vượt qua những khó khan về tài chánh, nhân sự, lãnh đạo hay điều hành. Và những viện bảo tàng đó ngày càng lớn mạnh hơn so với những năm qua.

Người Việt chúng ta luôn hãnh diện mang dòng giống con cháu Lạc Hồng, là con cháu Hai Bà và mong muốn thế hệ mai sau không quên nguồn gốc. Vì thế nếu so sánh việc gặp phải những khó khăn ban đầu của việc thành lập VBT, vơí những quyết định thập tử nhất sinh đi tìm hai chữ TỰ DO của rất nhiều người mang dòng giống Lạc Hồng và là con cháu Hai Bà, thì chúng ta có đầy đủ tự tin rằng sự kiên trì và nhẫn nại của cộng đồng chúng ta sẽ vượt qua những khó khăn ban đầu này.

Phượng Vỹ
Cựu chủ tịch BCH CDNVTD Vic 2016-2019

28/8/2022
Phụ Lục 1: Đề nghị của cố vấn luật pháp

• Viện Bảo Tàng Việt Nam tại Victoria - Ước mơ một Viện Bảo Tàng của người Việt từ hơn 2 thập niên qua đến năm 2019 - http://www.lyhuong.net/au/index.php/16-links/844-844 
• Tiến trình tu chính nội quy CĐNVTD Victoria năm 2019 - http://www.lyhuong.net/au/index.php/shcd/835-835